DrewniANY PORADNIK - JAK KUPOWAĆ DREWNO?

Witajcie Kochani!

Wielu z Was to domowi majsterkowicze pracujący hobbystycznie z drewnem. Dziś - w ramach kolejnego odcinka "Drewnianego Poradnika" chciałabym oswoić Was z tematem wybierania i kupowania drewna. Jeśli chcecie kupować je z głową, na lata, nie wyrzucając pieniędzy w błoto, zwłaszcza jeśli zamierzacie budować z nich meble i dekoracje do swojego domu - koniecznie przeczytajcie!

Przede wszystkim chciałabym namówić Was do poszukiwania drewna także poza marketami budowlanymi. Ich niewątpliwym plusem jest oferowana cena, dostępny asortyment, który zadowoli domowego majsterkowicza i bliskość. Sama nie raz korzystałam z ich oferty i absolutnie nie twierdzę, że są złe. Jednak kupuję tam tylko drobne rzeczy potrzebne od ręki, jak wałki, listewki czy kawałki sklejki, którą mogę dociąć na miejscu. Samo drewno staram się kupować w tartakach i hurtowniach zaopatrujących stolarzy i cieśli. 

Postaram się przełamać w Was strach przed tartakiem i obalić mit, że zaglądają tam tylko profesjonalni stolarze i cieśle stawiający domy, i kupują tylko ładunki całosamochodowe. 

Otóż nie! Dzwońcie, pytajcie, szukajcie w okolicy. W tej chwili wiele tartaków, zwłaszcza tych mniejszych, prowadzonych rodzinnie, sprzeda Wam nawet jedną deskę. A często i pomoże pociąć, doradzi przy wyborze, zapakuje do auta. Taka pomoc i rada - nieoceniona!

Na początek małe wprowadzenie do tematu - słowniczek, może i banalne, ale uwiercie mi - kiedy pierwszy raz pojawiłam się w tartaku i przemiły pan zarzucił mnie pytaniami:

- "Tarcica obrzynana czy nie? A drewno strugane, w której klasie? Calówka wystarczy?"

Odpowiedziałam tylko:

- "Yyyyy..." 

Drewno przyjeżdża do tartaku prostu z lasu w postaci kłód. Tam kłody zostają pocięte, czyli PRZETARTE, na deski i inne elementy konstrukcyjne. 

To jest nasza TARCICA.

• NIEOBRZYNANA - będzie deską z pozostawionymi nierównymi bokami z korą,
• OBRZYNANA - będzie najzwyklejszą deską z przyciętymi czterema bokami, droższą od nieobrzynanej. Warto kupić jeśli nie macie piły stołowej, którą będziecie mogli przyciąć deskę do wymiaru.
• SUROWA - czyli szorstka, niestrugana, 
• STRUGANA - wygładzona, przeszlifowana. Droższa, ale dzięki gładkiej i czystej powierzchni można dostrzec wszystkie wady drewna. Zainwestujcie w nią gdy nie dysponujecie strugiem (ręcznym, elektrycznym) lub strugarko-grubościówką - potrzebnymi do wyrównania powierzchni drewna przed dalszą obróbką.

Klasa drewna świadczy o jego jakości - najlepsze i najdroższe jest oczywiście drewno w klasie pierwszej, które jest surowcem pożądanym wśród stolarzy. Gdy chcemy stworzyć mebel profesjonalny, bez wad drewna - pytajmy o klasę pierwszą. Jednak ja lubię także drewno niższej klasy - widoczne tam sęki, przebarwienia i pęknięcia potrafią być zaletą ręcznie tworzonego produktu i stanowią o jego niepowtarzalności. 

Calówki, dwucalówki to nic innego jak grubości tarcicy równe calowi, dwóm calom (czyli w zaokrągleniu 25 lub 50 mm).

I najważniejsze - pytajcie oczywiście o tarcicę suszoną. To jest słowo klucz. Wbrew pozorom coraz więcej tartaków ma taką w swoim asortymencie, nie tylko iglastą ale też liściastą, najczęściej dębową, jesionową i bukową. Takie drewno jest sezonowane, co oznacza, że zostało wysuszone na wolnym powietrzu i/lub w suszarni i nadaje się do stosowania wewnątrz budynku. Czyli zmniejszono jego podatność na:

• paczenie,
• kurczenie.

I tu dochodzimy do właściwego tematu. Mam nadzieję, że jeszcze nie posnęliście :)

KURCZENIE I PACZENIE DREWNA
jak kupować by zminimalizować straty materiału i jego deformację

Na poniższej grafice widzicie najczęściej dostępny sortyment desek, powstały w wyniku przetarcia kłody. 

Rys. 1

Deski z przetarcia promieniowego i ćwiartkowego (1 i 2) są najmniej podatne na paczenie i kurczenie. 

• Poznacie je po tym, że widoczne od góry usłojenie ma postać prążków / pasków, a jej przód (czoło) to prążki proste lub skośne. 
• Takich desek szukajcie na płaskie powierzchnie, blaty, duże deski kuchenne, siedziska.

Deski z przetarcia prostego (3) spotykamy najczęściej, zarówno w marketach jak i w tartaku. 

• Poznacie je po "ogniu" na powierzchni, czyli ułożeniu słoi przypominającym płomienie i po dobrze widocznych kręgach słoi na przodzie deski. 
• Te deski niestety są najbardziej podatne na odkształcenia i deformacje, zwłaszcza na brzegach (powstają tzw. łódki)
• Nie rezygnujemy z nich całkowicie! Przydadzą się gdy będziemy potrzebować drewna np. do szczotkowania - o tym w następnych odcinkach!

Przygotowałam dla Was jeszcze poglądowe grafiki (oj spędziłam nad nimi sporo czasu), na których widać jak kurczy się i schnie drewno (deski i kantówki) z poszczególnych części kłody. Oczywiście większość nie zapracuje aż tak spektakularnie, jednak chciałam pokazać to w sposób widoczny :)

Generalnie obowiązuje zasada, że patrząc na czoło deski czy kantówki rozpoznamy jak drewno będzie się odkształcać. Słoje będą dążyć do wyprostowania się. Im prostszy i regularniejszy rysunek słoi tym prostsza deska. Ideałem byłaby deska z pionowymi prążkami na czole.

1. Deska z przetarcia promieniowego będzie pracować najmniej, zwłaszcza gdy prążki na czole są niemal pionowe.
2. Deska z przetarcia prostego zawierająca rdzeń kłody może wybrzuszyć się przez środek i skurczyć na brzegach.
3. Deska z przetarcia prostego oddalonego od rdzenia pracuje najmocniej. Będzie się kurczyła w poprzek (łódka) w kierunku odwrotnym niż ułożenie słoi na czole - czyli do rdzenia kłody. A prościej? Będzie dążyć do wyprostowania słoi!

I analogicznie dla kantówek:

1. Z przetarcia promieniowego mają najmniejsze tendencje do kurczenia i paczenia. Ideał - pionowe słoje na czole.
2. Z przetarcia prostego, z leżącymi słojami, wycięte blisko rdzenia, będą się kurczyły w miarę oddalenia słoi od rdzenia.
3. Z przetarcia kwadratowego ze skośnymi zaokrąglonymi słojami będą przybierać kształt rombu.

Czy już zauważacie tę prawidłowość? A może chcielibyście krótki filmik do tego?
Podsumowując dzisiejszy temat najważniejsze rady na koniec :)

By zminimalizować skutki pracy drewna (kurczenia i paczenia):

• sprawdzajcie CZOŁO: wybierajcie deski , których czoło jest prążkowane (prosto lub ukośnie), a nie ma widocznych łuków i kręgów.

• sprawdzajcie PŁASZCZYZNĘ: wybierajcie deski, których płaszczyzna jest w paski / prążki, a nie przypomina płomieni. Unikajcie sęków.

• Przechowujcie deski w poziomie, na równej powierzchni.

• Nie przenoście desek prosto z dworu do ciepłego i suchego pomieszczenia.

Mam nadzieję, że pomogłam Wam przebrnąć i kolejne zakupy drewna - choćby nawet w Castoramie - będą już przemyślane i wybierzecie najlepsze z najlepszych!Udanych zakupów!

Będę Wam bardzo wdzięczna za każdy komentarz, uwagę, także krytyczną. 

Pomogłam?Mam coś ulepszyć?

A może podsuniecie temat na kolejny odcinek Drewnianego Poradnika?

Literatura (specjalnie dla Oli ;P)

"Stolarstwo" Paul Forrester

"Drewno moje hobby" Janusz Polański

A dla przypomnienia wcześniejsze posty:

Jak zrobić naturalny wosk do drewna

Naturalne preparaty do konserwacji drewnianych naczyń